47 / 255
29
EKONOMİK RAPOR - 2015
Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği •
www.tobb.org.trFinansal yatırım araçları yıllık olarak değerlendirildiğinde 2015 yılında Amerikan
Doları TÜFE ile indirgendiğinde ise % 17,0 ile yatırımcısına en fazla reel getiriyi
sağladı. Diğer taraftan, BIST 100 Endeksi TÜFE ile indirgendiğinde ise % 20,0 reel
azalışla yatırımcısına en çok kaybettiren yatırım aracı oldu.
2015 yılında AB ülkelerindeki sınırlı düzeyde de olsa toparlanmaya karşın, komşu
ülkelerde özellikle Rusya ve Irak kaynaklı jeopolitik riskler ve ekonomik gelişmeler,
Euro/dolar paritesindeki gelişmeler ihracattaki azalışın temel nedeni olmuştur. Başta
ham petrol olmak üzere enerji fiyatlarındaki gerileme ithalattaki düşüşün belirleyicisi
olmuştur. İthalattaki azalışın ihracattaki azalıştan daha yüksek olması dış ticaret
açığını azaltmıştır.
2015 yılında 2014 yılına göre ihracat, % 8,7 azalarak 157.610 milyon dolardan
143.935 milyon dolara, ithalat % 14,4 azalarak 242.177 milyon dolardan 207.203
milyon dolara gerilemiştir. Böylece, ithalatın ihracattan daha hızlı azalmasının bir
sonucu olarak Türkiye’nin dış ticaret açığı 2015 yılında % 25,2 oranında daralarak
63.268 milyon dolara gerilemiştir. Bu gelişmelere bağlı olarak ihracatın ithalatı
karşılama oranı, 2015 yılında 2014 yılına göre 4,4 puan artarak % 65,1’den % 69,5’e
yükselmiştir
Cari işlemler açığında 2013 yılının sonundan itibaren başlayan azalış eğilimi, 2014
yılının sonlarına kadar devam etmiştir. 2013 yılında 63.608 milyon dolar olan cari
açık, 2014 yılında % 31,5 azalarak 43.552 milyon dolar olmuştur. 2015 yılı sonunda
ise % 26,1 azalarak 32.192 milyon dolar ile son üç yılın en düşük seviyesinde
gerçekleşmiştir.
Cari açıktaki bu azalmada büyük ölçüde dış ticaret açığındaki azalma etkili olmuştur.
Küresel ekonomik aktivitede ve en önemli ticaret ortaklarımızda kalıcı ekonomik
toparlanmanın sağlanamaması, komşu ülkelerde yaşanan jeopolitik ve ekonomik
sorunlar nedeniyle özellikle Irak ve Rusya’ya yapılan ihracatın gerilemesi ihracat
performansını olumsuz etkilemiştir. TL’deki değer kaybının ithalatımızı baskılaması
yanında, enerji fiyatlarındaki düşüşün enerji ithalatı faturasını düşürmesi ve altın
ticaretindeki dengelenme cari açıktaki iyileşmeyi destekleyen unsurlar olarak öne
çıkmıştır. Dış talepteki zayıf seyrin yanısıra jeopolitik gelişmelerin seyahat gelirlerini
azaltması ise iyileşmeyi sınırlandırmıştır.
Kalkınma Bakanlığı verilerine göre, toplam tasarruflarda iyileşme trendi istenilen
oranda olmasa da devam etmektedir. 2013 yılında % 13,4 olan yurtiçi toplam
tasarrufların GSYH’ye oranı, 2014 yılında % 14,9 iken 2015 yılı için tahmini oran ise
%15,3’tür. 2003 yılından itibaren yetersiz seviyelerde olan özel sektör tasarruflarında
hala istenen iyileşme görülemezken; kamu tasarrufları 2009 yılı itibariyle yükselişe
geçmiştir. Özel sektör tasarruflarının düşük seyretmesi tasarrufların sabit sermaye
yatırımları karşılama oranını düşürmektedir. 2015 yılında kamu yatırımlarının GSYH
içindeki payının % 4,5, özel yatırımların payının % 15,9, dolayısıyla toplam sabit
sermaye yatırımlarının GSYH’ye oranının % 20,4 olduğu tahmin edilmiştir. Toplam