Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

Temel, Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’nın 2004 yılından beri gündeminde olan sektörle ilgili yönetmeliğin 8 yıldır sektörün talepleri doğrultusunda ertelendiğini belirtti. Dilek Temel, ürünlerde zararlı maddelerin kullanımını kısıtlayan Elektrikli ve Elektronik Eşyalarda Bazı Zararlı Maddelerin Kullanımının Sınırlandırılması (ROHS) Yönetmeliği’nin Atık Elektrikli ve Elektronik Eşyalar (AEEE) Yönetmeliği’nden ayrılarak yayınlanmış olduğunu bildirirken, yeni yönetmeliğin, bu yönetmeliği de içeren şekilde düzenlendiğine işaret etti.

Meclis Danışmanı Temel şunları söyledi:

“Yönetmelik kapsamında beyaz eşyalar, TV’ler, merkezi sistemin bir parçası olamayan klimalar, diğer ev elektroniği, küçük ev aletleri, bilgisayarlar ve çevre bileşenleri, mobil ve sabit telefonlar, elektrikli el aletleri, aydınlatma ekipmanları, oyuncaklar, otomatlar yer almaktadır. Dayanıklı tüketim malları sektörünün bütün ürünleri bu kapsamdadır.
Söz konusu ürünleri yurt içinde üretenler, ithal edenler ve kendi markasıyla piyasaya sunanlar bu yönetmeliğin muhatabıdır ve tamamı üretici olarak tanımlanmaktadır.
Yönetmelikte tarafların sorumlulukları bakanlık, belediyeler, üreticiler, satıcılar ve tüketiciler olarak tanımlanmıştır.
Bakanlık özetle düzenleme, kayıt ve denetlemeden sorumlu tutulmuştur. Belediyeler öncelikle altyapıdan sorumlu olup 2013 yılına kadar 400.000 nüfusa sahip belediyeler tüketicilerin AEEE’leri teslim edecekleri uygun getirme merkezleri kurmak zorundadır.
Üreticiler getirme merkezlerine bırakılan veya kendileri tarafından toplanan AEEE’leri geri kazanım tesislerine göndermek burada işlem görmelerini sağlamaktan sorumludur ve bu zincirdeki tüm masrafları karşılayacaklardır.
Üreticiler yükümlülüklerini iki şekilde yerine getirebileceklerdir. Ya tüm süreci bireysel olarak yürütecek ya da aralarında kar amacı gütmeyen sektörel birlikler (yetkilendirilmiş kuruluş) kurarak bu sorumluluğu onlara devredeceklerdir. Bireysel sistemi seçenler piyasaya sunacakları ürünlerin geri kazanım masraflarını karşılayacak ölçüde bir garanti vereceklerdir. Birlik içinde bulunanlardan böyle bir garanti istenmeyecektir.
Üreticiler belediyelerle birlikte her türlü tanıtım ve bilinçlendirme kampanyaları düzenleyeceklerdir.
Üreticiler AEEE yönetim masraflarını isterlerse on sene süreyle tüketicilere verilecek faturalarında ayrı bir şekilde gösterebilecektir.
Üreticiler veya geri kazanım şirketleri aktarma merkezi tanımı çerçevesinde AEEE’leri toplayabilecek veya biriktirebilecektir.
Üreticiler her yıl piyasaya sürdükleri ürünleri ve topladıkları ürünleri kilo bazında bakanlığa raporlayacaktır. Bu raporlama bireysel olabileceği gibi birlik kanalıyla da olabilecektir.
Üreticiler tarihsel atıkların yönetim maliyetlerini şu andaki pazar paylarına göre paylaşacaklardır.
Satıcılar bir mal sattıklarında tüketici eğer isterse aynı fonksiyonu yerine getiren eski ürünü ücretsiz geri almak zorundadır. Ayrıca satış noktaları tüketicilerin getireceği AEEE’leri kabul edebilecekleri bir biriktirme alanı oluşturmak zorundadır. Üreticiler satıcılarda toplanan AEEE’lerin taşıma ve geri kazanım maliyetlerini üstlenecektir.
Geri kazanım hedefleri 2018 yılında kişi başı toplam 4kg olacak şekilde her ürün grubu için artan oranlarda 2013 yılından başlatılacaktır. İlk yıllardaki oranlar sektörümüz için ulaşılabilir gözükmektedir.
Yönetmelik evsel atıklar ile işyerleri atıklarının yönetimini ayırmıştır. İşyerlerinden toplama yükümlülüğü üreticilere bırakılmıştır.”

-Sektör açısından öneriler

Bu açıklamalardan sonra sektörün bu aşamada neler yapması gerektiğine ilişkin Meclis üyeleri fikir alışverişinde bulunurken, ortaya şu öneriler çıktı:

“Her sektörel dernek ilk toplantısında üyelerini AEEE yönetmeliği konusunda yeterince bilgilendirmelidir.
İlgili dernekler yetkilendirilmiş kuruluş konusunda,  bu birliği kendisinin mi yoksa birkaç benzer dernekle birlikte mi oluşturacağı konusunda karar vermelidir.
Bu konuda temaslara dernekler arası başlanmalıdır.
Her üretici özellikle küçük üreticiler ürünlerinin ağılıkları yaklaşık hurda değerleri ve geri kazanım yöntemlerini ortaya koyacak çalışmalara acilen başlamalıdır.
Her üretici piyasaya sürdüğü ürün adetlerini,  kilolarını,  geri kazandığı oranları, satış rakamları ve benzeri bilgileri dernek veya birlikle paylaşmaya hazır olmalıdır.
Dernekler yurtdışı benzer kuruluşları ve işleyişlerini incelemeli ve kendileri için model oluşturmalıdır.
Dernekler kendi aralarında ve bakanlıkla olan ilişkilerini teknik seviyede arttırmalıdır.
Dernekler ilave personel ve danışmanlık ihtiyaçları için bütçelerini gözden geçirmelidir.”

Meclis Başkanı Şirzat Subaşı açıklanan hususların derneklere büyük sorumluluk ve yük getirdiğini vurgulayarak, derneklerin tüzüklerini, bütçelerini ve alt yapılarını, bu doğrultuda acilen gözden geçirmek ve yeniden yapılandırmak durumunda olduklarını hatırlattı.