Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği

 

Avrupa Yeşil Mutabakatı (AYM), 2019 yılının Aralık ayında Avrupa Komisyonu tarafından yayımlandı ve Komisyonun 2019-2024 dönemi için belirlediği 6 önceliğin arasına girdi. Yeşil Mutabakat, AB ülkelerinin yeni dönem için belirlediği çevre odaklı bir büyüme stratejisidir.

Yeşil Mutabakatın en önemli hedefi, Avrupa’nın 2050 yılında ilk karbon-nötr kıta olmasıdır. 2030 yılında da sera gazı emisyon azaltım hedefleri %55 olarak belirlenmiştir.

Bu kapsamda AB, tüm politika enstrümanlarını gözden geçirmektedir.

Yeşil Mutabakatta yer alan diğer hedeflerden bazıları aşağıda verilmiştir:

 

• Temiz ve döngüsel ekonomi için sanayinin harekete geçirilmesi,
• Tüketicilerin yeniden kullanılabilir, dayanıklı ve tamir edilebilir ürünleri almaları yönünde şirketlere teşvik edici düzenlemelerin yapılması ,
• Atık üretiminin azaltılması için sürdürülebilir ürün politikasının uygulanması,
• Stratejik değer zincirlerinde yatırımların ve endüstrinin işbirliği içinde olmasına yönelik yeni yollar geliştirilmesi,
• Sürdürülebilirlik hedefleri kapsamında farklı birçok sektörde dijital teknolojilerin kullanılması,
• Binaların enerji ve kaynak tasarruflu olacak şekilde yenilenmesi,
• Sürdürülebilir ve akıllı ulaşıma geçişin sağlanması (2050’ye kadar sıfır emisyon hedefine ulaşmak için ulaşım emisyonlarında %90 düşüş sağlanmalı),
• “Tarladan sofraya” stratejisiyle adil, sağlıklı ve çevre dostu gıda sistemi oluşturulması (biyoçeşitliliğe zarar veren kimyasal zirai ilaçların, antibiyotikleri, gübrelerin kullanımının azaltılması gibi önlemler),
• Zehirsiz bir çevre yaratmak (hava, su, toprak ve tüketici ürünlerindeki kirliliğin izlenmesi, raporlanması, önlenmesi ve bu kirliliği engelleyecek politikaların geliştirilmesi)

 

Ülkemizi etkileyebilecek önemli bir husus olan ve AYM kapsamında yer alan Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM) küresel ölçekte etkili olacak bir uygulamadır. SKDM, karbon kaçağını (üretimin emisyon hedeflerinin daha az olduğu ya da olmadığı ülkelere kayması durumu) engellemek üzere tasarlanmıştır ve AB’ye giren ithal ürünlerden içerdikleri emisyon miktarına göre bir ödeme alınması esasına dayanmaktadır.

Avrupa Yeşil Mutabakatı Belgesine aşağıdaki linkten ulaşılabilir.
https://ec.europa.eu/info/sites/default/files/european-green-deal-communication_en.pdf

 

 

Avrupa Komisyonu, Avrupa Yeşil Mutabakatının bir parçası olan ve emisyonları 2030 yılına dek en az %55 azaltma hedefi taşıyan içeren “55’e uyum (fit for 55)” paketini 14 Temmuz 2021 tarihinde açıklamıştır.

Paket, uzun süredir beklenen “sınırda karbon düzenleme mekanizması” (SKDM) konusundaki ayrıntıları da kapsamakta ve iklim, enerji, toprak kullanımı, ulaşım ve vergi politikalarını içeren pek çok yasa teklifine yer vermektedir. Teklifler, Paris Anlaşması’na uyumluluk gözetilerek hazırlanmıştır.

 

Paket kapsamında; Efor Paylaşımı Yönetmeliği, Arazi Kullanımı, Arazi Kullanım Değişikliği ve Orman Yönetmeliği (LULUCF) Revizyonu, AB Orman Stratejisi, Yenilenebilir Enerji Direktifi gibi düzenlemeler yer almaktadır.

 

Ayrıntılı bilgiye ve yasa tasarılarına https://ec.europa.eu/info/strategy/priorities-2019-2024/european-green-deal/delivering-european-green-deal_en linkinden ulaşılabilir.

 

• Sınırda Karbon Düzenleme Mekanizması (SKDM)

SKDM için bir geçiş dönemi öngörülmüştür. Bu dönemde, mekanizma  demir-çelik, çimento, gübre, alüminyum ve elektrik sektörlerine uygulanacaktır. Geçiş dönemi 2023-2025 yıllarını kapsayacak ve bu dönemde AB menşeili ithalatçılar herhangi bir ödeme yapmayacaklardır. İthalatçıların geçiş döneminde yalnızca ithal ettiği ürünlerde bulunan emisyonları bildirmeleri gerekecektir.

2026 yılında başlayacak uygulama döneminde ise; AB İthalatçılarının, ulusal makamlara kayıt yaptırmaları ve ürünlerde bulunan emisyonlara karşılık gelen sertifikalar satın almaları gerekecektir. Sertifikaların maliyeti, haftalık Emisyon Ticareti Sistemi (ETS) fiyatlarına dayalı olarak €/ton CO2 için hesaplanacaktır.

 

• Emisyon Ticaret Sistemi (ETS)

ETS, tesislerden kaynaklanan sera gazı emisyonlarına bir üst limitin belirlendiği bir sistemdir. Emisyon miktarları açık arttırma ya da ücretsiz olarak tahsis edilebildiği gibi üçüncü taraflar arasındaki ticaret ile de elde edilebilmektedir. Bu işlemler tahsisatların piyasa fiyatını belirlemektedir. Her yıl belirli sektörlerden kaynaklanan emisyonların üst sınırı düşürülmektedir. 55’e Uyum paketi kapsamında, ETS’nin karayolu ve bina sektörlerine genişletilmesi bulunmaktadır.  Genel emisyon üst sınırının daha da düşürülmesi ve yıllık azaltma oranının artırılması da teklif kapsamındadır. Paket, havacılık için ücretsiz emisyon tahsisatlarının aşamalı olarak kaldırmasını da içermektedir.

 

 

 

Sürdürülebilir Ürün İnisiyatifi: Döngüsel iş modellerini desteklemek ve tüketicileri güçlendirmek paketin hedefleri arasındadır. Komisyon, bu paket taslağı ile Avrupa Birliği (AB) pazarındaki neredeyse tüm fiziksel ürünleri, tasarım aşamasından günlük kullanıma kadar tüm yaşam döngüleri boyunca çevre dostu, döngüsel ve enerji açısından daha verimli hale getirmek için yeni kurallar önermektedir. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_22_2013

 

Avrupa Yeşil Mutabakatı Yatırım Planı ve Adil Geçiş Mekanizması: Komisyon ek fon ihtiyacını karşılamak için Avrupa Yeşil Mutabakatı Yatırım Planı’nı ve bu planın bir parçası olan “adil geçiş mekanizması”nı açıkladı. Adil geçiş mekanizması geçiş süresinden en çok etkilenecek olan bölgelere ve sektörlere (fosil yakıtlara ve karbon yoğun süreçlere en çok bağlı olan) odaklanacak. Avrupa’nın 2050 iklim nötr hedefine ulaşması için en az 1 trilyon Euro ayrılacak. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_17

 

Avrupa İklim Yasası: AB’nin 2050 yılına kadar sıfır emisyon hedefi İklim Yasası ile birlikte yasal olarak bağlayıcı hale geliyor. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linkten ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/clima/policies/eu-climate-action/law_en

 

Avrupa Sanayi Stratejisi: AB sanayiinin iklim-nötr ve dijital liderlik hedeflerinin teşkil ettiği ikiz (ekolojik ve dijital) dönüşümün hayata geçirilmesi amacıyla yeniden şekillendirilmesini amaçlamaktadır. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_416 https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_21_1884

 

Döngüsel Ekonomi Eylem Planı: Üretim aşamasında kaynak kullanımının sınırlandırılması ve yeniden kullanımın teşvik edilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_420

 

Çiftlikten Çatala Stratejisi: 2030 yılına kadar kimyasal pestisitlerin genel kullanımı ve riskini %50 oranında azaltmak için ek önlemlerin alınması, biyolojik aktif maddeler içeren pestisitlerin piyasaya sürülmesinin kolaylaştırılması ve pestisitlerin çevresel risk değerlendirmesinin güçlendirilmesi gibi amaçlar içermektedir. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/food/horizontal-topics/farm-fork-strategy_en

 

Biyoçeşitlilik Stratejisi: AB'nin kara ve deniz alanlarının en az % 30'unun yasal olarak korunması, tarım alanının en az %10'unun yüksek biyoçeşitliliğe sahip doğal alanlar olması, AB'de en az üç milyar yeni ağaç dikilmesi gibi temel taahhütler sunmaktadır Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/environment/strategy/biodiversity-strategy-2030_en

 

AB Enerji Sistemlerinin Entegrasyonu ve Hidrojen Stratejisi: 2050 yılına kadar sıfır emisyon hedefine ulaşmak için Avrupa enerji sisteminin gerekliliklerini ele almaktadır. Avrupa enerji sisteminde köklü bir reform yapacak olan strateji, enerji kaynaklarını ve altyapıyı birbirine bağlayan daha verimli bir sistem öngörmektedir. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_1259

 

AB Kimyasallar Stratejisi: Kimyasalların topluma katkılarını en üst düzeye çıkaracak şekilde üretilip kullanıldığı, gezegene ve mevcut ile gelecek nesillere zarar vermeden yeşil ve dijital geçişi sağlamak üzere zehirsiz bir çevre amaçlanmıştır. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/environment/strategy/chemicals-strategy_en

 

Metan Stratejisi: Metan, iklim değişikliğine etki eden sera gazları arasında karbondioksitin ardından ikinci sırada gelmektedir. Avrupa Komisyonu, söz konusu stratejiyle enerji, tarım ve atık sektörlerinde metan emisyonlarını azaltmayı hedeflemektedir. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_1833

 

AB Renovasyon Dalgası: Emisyonların büyük bir kısmından sorumlu olan binaların enerji verimli hale getirilmesi hedeflenmektedir. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_20_1835

 

Yeni Avrupa Bauhausu: Kamu alımlarını etkilemek dahil olmak üzere, yeni yaşama ve inşa etme yolları etrafında düşüncelerin, davranışların ve yeni pazar oluşumlarının yeniden şekillendirilmesi amaçlanmaktadır. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/IP_21_111

 

Sıfır Kirlilik Eylem Planı: Kirliliğin insan sağlığına ve doğal ekosistemlere zarar vermeyen seviyelere indirilmesini hedeflemekte ve  kirlilikle mücadele için dijital çözümlerin nasıl kullanılacağına vurgu yaparak, kirlilikle mücadele etmek ve önlemek için ilgili tüm AB politikalarını bir araya getirmektedir. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_2345

 

Sürdürülebilir Mavi Ekonomi: Balıkçılık, su ürünleri yetiştiriciliği, kıyı turizmi, deniz taşımacılığı, liman faaliyetleri ve gemi inşaatı dahil tüm mavi ekonomi sektörlerinin çevresel ve iklimsel etkilerinin azaltılması öngörülmektedir. Ayrıntılı bilgiye aşağıdaki linklerden ulaşılabilir. https://ec.europa.eu/commission/presscorner/detail/en/ip_21_2341

 

 

Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği olarak iklim krizi ve çevre konularına büyük önem verilmektedir. Avrupa Yeşil Mutabakatının getireceği değişim ve yeniliklere uyum sağlamak adına çalışmaları sürdürülmektedir.
Bu kapsamda, özel sektör temsilcilerinden oluşan Avrupa Yeşil Mutabakatı Sektörel Çalışma Grubu kurulmuştur. Süreçten en çok etkilenecek sektörlerin yer aldığı Avrupa Yeşil Mutabakatı Çalışma Grubu ile sektör bazında yol haritaları hazırlamak ve beklentileri kamuya doğrudan iletmek amaçlanmaktadır. Çalışma Grubunda aşağıda yer alan sektör meclislerinden katılımcılar bulunmaktadır.

• Ambalaj Meclisi
• Cam ve Cam Ürünleri Sanayi Meclisi
• Çimento ve Çimento Ürnünleri Meclisi
• Dayanıklı Tüketim Malları Meclisi
• Demir ve Demirdışı Metaller Meclisi
• Denizcilik Meclisi
• Döküm Sanayi Meclisi
• Enerji Meclisi
• İçecek Sanayi Meclisi
• İklimlendirme Meclisi
• Kağıt ve Kağıt Ürünleri Meclisi
• Kimya Sanayi Meclisi
• Konfeksiyon ve Hazır Giyim Sanayi Meclisi
• Makine ve Teçhizat İmalatı Meclisi
• Otomotiv Sanayi Meclisi
• Otomotiv Tedarik Sanayi
• Otomotiv Ticaret Meclisi
• Plastik, Kauçuk ve Kompozit Sanayi Meclisi
• Tarım Meclisi
• Tekstil Sanayi Meclisi
• Ulaştırma ve Lojistik Meclisi

Çalışma grubu bünyesinde şimdiye kadar 4 adet toplantı düzenlenmiştir:

• 1. Toplantı (22 Ekim 2020, TEPAV)
• 2. Toplantı (28 Aralık 2020, Ticaret Bakanlığı)
• 3. Toplantı (12 Ocak 2021, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı)
• 4. Toplantı (25 Ocak 2022, Ticaret Bakanlığı, İklim Değişikliği Başkanlığı)

Avrupa Yeşil Mutabakatı konusunda üyelerimizi, oda ve borsalarımızı bilgilendirme faaliyetlerimiz de hız kesmeden devam etmektedir. Çeşitli webinarlar, eğitimler, etkinlikler düzenleyerek üyelerimizin süreç hakkında güncel kalmalarını sağlanmaktadır. Ambalaj, İçecek Sanayi, Züccaciye, Demir Ve Demir Dışı Metaller, Dayanıklı Tüketim Malları, Kozmetik ve Temizlik Ürünleri Sanayi, Otomotiv Sanayi, Otomotiv Tedarik Sanayi, Otomotiv Ticaret, Kimya Sanayi, Makine ve Teçhizat İmalatı meclislerinde AYM konusunda bilgilendirme sunumları yapılmıştır.

 

 

• Yeşil Mutabakat Eylem Planı

16 Temmuz 2021 tarihinde yayınlanan Cumhurbaşkanlığı Genelgesi ile Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda ilgili Bakanlıkların katılımıyla Avrupa Yeşil Mutabakatı Çalışma Grubu kurulmuş ve yine Ticaret Bakanlığı koordinasyonunda hazırlanan ve ilgili tüm politika alanlarında yeşil dönüşümün desteklenmesini hedefleyen bir yol haritası niteliğindeki Eylem Planı yayınlanmıştır. Eylem Planında 9 ana başlık altında toplam 32 hedef ve 81 eylem yer almaktadır. Eylem Planında yer alan 9 ana başlık şu şekildedir:

• Sınırda Karbon Düzenlemeleri
• Yeşil ve Döngüsel Bir Ekonomi
• Yeşil Finansman
• Temiz, Ekonomik ve Güvenli Enerji Arzı
• Sürdürülebilir Tarım
• Sürdürülebilir Akıllı Ulaşım
• İklim Değişikliği İle Mücadele
• Diplomasi
• Avrupa Yeşil Mutabakatı Bilgilendirme ve Bilinçlendirme Faaliyetleri

 

• Sektörel Kaynaklar

Elektrik sektörü için Türkiye Elektrik Sanayi Birliği (TESAB) tarafından hazırlanan “Avrupa Yeşil Mutabakatı ve Türkiye Elektrik Enerjisi Sektörü Değerlendirmesi” dokümanına buradan ulaşılabilir. Doküman; iklim değişikliği, sınırda karbon vergileri, yenilenebilir enerji, kömür, termik ve nükleer, e-mobilite, enerji verimliliği ve inovasyon gibi konuları elektrik enerjisi sektörü kapsamında incelemektedir.